پنج روند کلان مؤثر بر آینده ‎ی بسته‌بندی از دیدگاه BCG (گروه مشاوره بوستون)

1. ژئوپلیتیک و تجارت:

در سال‌های اخیر، پویایی روابط بین‌المللی و سیاست‌های تجاری جهانی به شدت بر صنعت بسته‌بندی در آمریکای شمالی تأثیر گذاشته است. اعمال تعرفه‌های جدید، تغییر پیمان‌های تجاری مانند نفتا (که به USMCA  تبدیل شد)، و افزایش سیاست‌های حمایت‌گرایانه از تولید داخل باعث شده‌اند هزینه واردات مواد اولیه برای بسته‌بندی (مانند آلومینیوم، کاغذ و پلاستیک) بالا برود. این نوسانات قیمتی شرکت‌ها را مجبور کرده تا زنجیره‌های تأمین خود را بازبینی کرده و منابع داخلی جایگزین پیدا کنند، و یا به فناوری‌های جدید روی بیاورند تا وابستگی به واردات را کاهش دهند.
در این میان، فشارهای سیاسی و منطقه‌ای نیز به عامل تعیین‌کننده‌ای در انتخاب مواد اولیه، طراحی بسته‌بندی و حتی مکان تولید تبدیل شده‌اند. شرکت‌ها برای حفظ رقابت‌پذیری باید با تغییرات سریع در سیاست‌های تجاری جهانی، مانند محدودیت‌های صادراتی یا تحریم‌های مواد خاص، هماهنگ شوند. همچنین چالش‌های ناشی از جنگ‌های تجاری (مثلاً میان آمریکا و چین) منجر به بازتنظیم استراتژی‌های خرید و تولید شده‌اند. در نتیجه، سیاست‌های ژئوپلیتیکی دیگر فقط بر تجارت کلان تأثیر ندارند، بلکه به‌صورت مستقیم در تصمیمات جزئی و عملیاتی صنایع بسته‌بندی نیز اثر می‌گذارند.

2. راحتی و تحرک:

در آمریکای شمالی، تغییرات در سبک زندگی مصرف‌کنندگان به‌شدت بر طراحی و عملکرد بسته‌بندی‌ها تأثیر گذاشته است. مردم بیش از گذشته به‌دنبال گزینه‌هایی هستند که زندگی پرشتاب و متحرک آن‌ها را پشتیبانی کند. افزایش ساعات کاری، محبوبیت سبک زندگی در حال حرکت (on-the-go) و رشد غذاهای بیرون‌بر یا مصرف سریع، باعث رشد چشمگیر تقاضا برای بسته‌بندی‌هایی شده که قابل‌حمل، سبک، بدون نیاز به آماده‌سازی و اغلب تک‌نفره باشند. این روند، برندها را به سمت نوآوری در طراحی‌های کم‌حجم، کاربردی و مقاوم در برابر حمل‌ونقل سوق داده است.

3. تجارت الکترونیک:

رشد بی‌سابقه تجارت الکترونیک، بسته‌بندی را از یک ابزار صرفاً محافظتی به یکی از اجزای کلیدی تجربه مشتری تبدیل کرده است. برندها دیگر فقط به دنبال محافظت از کالا در حین حمل‌ونقل نیستند، بلکه بسته‌بندی باید نقش سفیر برند را هم ایفا کند. این به معنای طراحی‌هایی است که هم مقاوم باشند، هم حس زیبایی‌شناسی و هیجان باز کردن بسته (unboxing) را در کاربر تقویت کنند.
در محیط تجارت آنلاین، بسته‌بندی اولین تماس فیزیکی مشتری با برند است. بنابراین بسته‌بندی باید تجربه‌ای خوشایند، حرفه‌ای و قابل‌اعتماد ایجاد کند. در همین راستا، طراحی‌هایی با بازشدن آسان، استفاده از مواد دوستدار محیط‌زیست، و چاپ لوگو یا پیام برند به‌شکل جذاب، بیشتر مورد توجه قرار گرفته‌اند.
از سوی دیگر، بسته‌بندی باید در برابر فشارهای حمل‌ونقل – افتادن، لرزش، تغییرات دما – مقاوم باشد، چرا که مسیر تحویل کالاها پیچیده‌تر و چندمرحله‌ای‌تر از گذشته شده است. با این حال، برندها می‌کوشند تا از بسته‌بندی‌های بیش‌ازحد (overpackaging) اجتناب کنند، چرا که این موضوع هم از نظر زیست‌محیطی و هم تجربه مشتری، نارضایتی به همراه دارد. پس بسته‌بندی در دنیای دیجیتال امروز باید هوشمند، کاربردی، زیبا، و مسئولانه طراحی شود – چرا که نه‌تنها از محصول محافظت می‌کند، بلکه بر درک مشتری از کیفیت برند نیز تأثیر مستقیم می‌گذارد.

4. سلامت و تندرستی:

افزایش آگاهی عمومی نسبت به سلامت و سبک زندگی سالم، تأثیر عمیقی بر صنعت بسته‌بندی به‌ویژه در حوزه محصولات غذایی، مکمل‌های تغذیه‌ای و لوازم آرایشی گذاشته است. مصرف‌کنندگان امروزی به‌دنبال کالاهایی هستند که نه‌تنها سالم‌تر باشند، بلکه از لحاظ بهداشت، ایمنی و شفافیت اطلاعات نیز در سطح بالایی قرار بگیرند. این موضوع بسته‌بندی را ملزم می‌سازد تا نقشی فراتر از صرفاً یک پوشش محافظ ایفا کند.
برای مثال، بسته‌بندی‌های مخصوص مواد غذایی باید ویژگی‌هایی مانند ماندگاری بیشتر، ممانعت از ورود اکسیژن، نور یا رطوبت، و حفظ طعم و ارزش تغذیه‌ای را داشته باشند. در مورد مکمل‌ها و لوازم آرایشی، حساسیت به آلودگی و کاهش اثربخشی محصول در صورت قرارگیری در معرض هوا یا نور، شرکت‌ها را به سمت استفاده از بسته‌بندی‌های پیشرفته‌تر و گاهی هوشمند سوق داده است.
همچنین تقاضا برای بسته‌بندی‌های فاقد مواد شیمیایی مضر، بدون BPA، و قابل بازیافت یا تجزیه‌پذیر افزایش یافته است، چرا که سلامت محیط‌زیست نیز از نظر مشتریان با سلامت فردی ارتباط مستقیم دارد. طراحی‌هایی که اطلاعات تغذیه‌ای و بهداشتی را به‌وضوح نمایش دهند نیز مورد استقبال بیشتری قرار گرفته‌اند. در مجموع، روند سلامت‌محور در بازار، صنعت بسته‌بندی را به سمت خلاقیت، مسئولیت‌پذیری و تطبیق با انتظارات نوین مصرف‌کننده سوق داده است.

5. پایداری:

با اینکه در سال‌های اخیر توجه مدیران اجرایی به موضوع پایداری کاهش نسبی یافته، اما فشارهای زیست‌محیطی، مقررات دولتی و انتظارات فزاینده مصرف‌کنندگان باعث شده‌اند که شرکت‌ها نتوانند از این موضوع غافل شوند. مصرف‌کنندگان به‌ویژه نسل‌های جوان، دیگر تنها به کیفیت محصول اهمیت نمی‌دهند؛ آن‌ها می‌خواهند بدانند محصولشان چگونه تولید شده، چه تأثیری بر محیط‌زیست دارد، و آیا بسته‌بندی آن با اصول مسئولیت‌پذیری محیط‌زیستی هماهنگ است یا نه.
در این شرایط، شرکت‌ها باید به دنبال نوآوری‌هایی در بسته‌بندی باشند که هم عملکرد فنی بالایی داشته باشند: مانند حفظ کیفیت محصول، مقاومت در برابر آسیب و سهولت استفاده، و هم از لحاظ زیست‌محیطی قابل دفاع باشند. این یعنی استفاده از مواد بازیافتی، بسته‌بندی‌های قابل تجزیه، کاهش وزن و حجم بسته‌ها، و به‌کارگیری روش‌هایی برای کاهش ردپای کربنی در کل چرخه عمر محصول.
از طرف دیگر، شفافیت در اطلاع‌رسانی نیز اهمیت یافته است. برندهایی که صادقانه درباره ترکیبات، منشأ مواد و فرآیندهای تولید بسته‌بندی خود اطلاع‌رسانی می‌کنند، از اعتماد بیشتری در بازار برخوردار می‌شوند. و در نهایت، هرچند پایداری شاید در صدر فهرست اولویت‌های برخی مدیران نباشد، اما فشارهای بیرونی – از قانون‌گذاران گرفته تا مشتریان آگاه – باعث شده که صنعت بسته‌بندی همچنان به‌سوی راه‌حل‌های نوآورانه، پایدار و مسئولانه حرکت کند.