وضعیت چاپ کتاب به صورت دیجیتال را به چطور می‌بینید؟
ما با دو مسئله دیجیتالی شدن در حوزه کتاب مواجه هستیم؛ اول، نسخه‌های فیزیکی کتاب و چاپ کتاب که به سمت چاپ دیجیتال رفته است و ابزارهای نوین چاپ دیجیتال در بازار وارد شده‌اند که کمک می‌کنند که از کتاب‌ها تیراژتولید نشود. بلکه در نسخه‌های محدود بتوان یک کتاب (به صورت رنگی یا سیاه_سفید) را تولید کرد. این ابزارها باعث شده است تعداد عناوین منتشر شده کتاب‌ها لفزایش پیدا کند و از آن طرف تیراژ کتاب افزایش پیدا کند. لذا یک بخش از دیجیتالی شدن کتاب در قسمت چاپ کتاب است که ابزارهای چاپ دیجیتال و حتی ابزارهای تولید خودکار کتاب چاپی در دنیا توسعه پیدا کرده است.
در حوزه کودک چطور؟
در حوزه کودک و نوجوان این اتفاق بسیار کمتر افتاده است زیرا هزینه تولید کتاب‌های رنگی هنوز مقرون به صرفه نیست اما کتاب سیاه سفید به صورت چاپ دیجیتال هزینه‌های چندانی ندارد و بسیاری از ناشران بخش بزرگی از تولیداتشان را به سمت دیجیتالی کتاب بردند.
بحث دیگری که در حوزه کتاب‌های دیجیتال مطرح است بحث نشر الکترونیک (کتاب‌های الکترونیکی) است. چقدر این حوزه در ایران توسعه داشته است؟
در نشر الکترونیک، فایل کتاب در قالب‌های مختلف مثل «ایبوک» به صورت کتاب صوتی یا به صورت pdf در پلتفرم‌ها به مخاطب عرضه می‌شود. این حوزه توانسته است بازار بزرگی را در جهان کسب کند و در ایران هم این بازار روبه رشد است و بیش از 300 میلیارد تومان در سال گردش مالی این حوزه است و هر سال شاهد رشد بیشتر آن هستیم و نرم‌افزارهای تخصصی این حوزه، مخاطب را جذب کرده و ناشران زیادی هم تولیداتشان را روی این بسترها عرضه می‌کنند. در این حوزه کتاب‌های عمومی و کتاب‌های صوتی مخاطبان زیادی دارند. البته هنوز کتاب‌های زیادی در حوزه آموزشی، دانشگاهی و کودک در این حوزه به نقطه مطلوب نرسیده است.
در حوزه نشر دیجیتال از چه تکنولوژی‌هایی استفاده می‌شود؟
ارائه کتاب در قالب الکترونیک روی پلتفرم‌ها ارائه می‌شوند.پلتفرم‌ها، سکوهای نرم‌افزاری هستند که این امکان را ایجاد می‌کنند که یک کتاب در فرصت کوتاهی با فرمت تخصصی کتاب دیجیتال به صورت کد گزاری شده منتشر شود. در واقع این پیلتفرم‌ها هر کتاب را به صورت خاصی کد گزاری می‌کنند تا امکان کپی، سوءاستفاده و نقض مالکیت فکری آن ممکن نباشد. به این ترتیب که ناشران اعتماد می‌کنند و کتاب‌هایشان را روی پلتفرم‌ها منتشر می‌کنند. تا کنون بیش از 110 هزار عنوان کتاب در این پلتفرم‌ها منتشر شده و در دسترس مخاطبان هست.
ما در این حوزه در چه سطحی قرار داریم و با چه مشکلاتی روبه‌رو هستیم؟
در ایران چند پلتفرم کتاب دیجیتال داریم که خدمات خوبی ارائه می‌دهند. این پلتفرم‌ها در سطح بالایی قرار و مخاطبان زیادی دارند. در واقع بیش از 5/2 میلیون مخاطب قانونی دارد که هر ماه از این حوزه استفاده می‌کنند. البته همان‌طور که اشاره کردم نقض مالکیت فکری که در ایران اتفاق می‌افتد یعنی یکسری کانال‌ها، پیج‌ها و سایت‌هایی هستند که کپی فایل‌ها رو ارائه می‌دهند و مردم هم از آن سایت‌ها فایل‌ها را دریافت می‌کنند. امیدواریم در آینده بتوان کاری کرد تا مصرف کتاب‌های دیجیتال قانونی شوند.
چقدر در این حوزه پیشرفت داشته‌ایم؟
تعداد یوزر و کتاب‌هایی که در این حوزه منتشر شده نشان می‌دهد که در ده سال اخیر که کتاب دیجیتال در ایران وارد شده رشد قابل توجهی داشته است. هرچند هیچگونه حمایتی از هیچ نهاد دولتی و غیردولتی صورت نگرفته و یارانه‌ای به این حوزه تخصیص داده نشده است اما رشد طبیعی داشته است. البته اگر حمایت‌های فرهنگی در این حوزه انجام شود و به مخاطبان این حوزه خدمات یارانه‌ای اختصاص داده شود طبیعتا مخاطبان این بخش به مرور افزایش می‌یابند. من در این سال‌ها تا کنون ندیده‌ام که در رسانه ملی درباره کتاب دیجیتال و صوتی و استفاده از آن گزارش یا خبری منتشر شود. ما در این حوزه از سمت رسانه ملی شاهد فقر اطلاع‌رسانی هستیم زیرا هنوز این حوزه را به رسمیت نشناخته‌اند اما در دنیا یک حوزه کاملا شناخته شده و پراهمیت است. به همین دلیل رسانه‌های ملی هنوز وارد حوزه کتاب دیجیتال نشده است ولی با این حال این حوزه به رشد قابل توجهی رسیده است.
چه راهکارهایی برای توسعه چاپ و نشر دیجیتال کتاب پیشنهاد می‌کنید؟
در حوزه چاپ دیجیتال مراکز تخصصی چاپ دیجیتال در حال توسعه است اما سرمایه‌های عظیمی برای توسعه احتیاج دارند تا تجهیزات وارد کنند. البته تحریم‌ها باعث شدند که افرادی که در این صنعت هستند نتوانند تجهیزات و ماشین آلات وارد کنند. از راهکارهای دیگر برای توسعه این حوزه حضور موثر و پررنگ در نمایشگاه کتاب است که تاکنون شاهد آن نبوده‌ایم. از طرف دیگر صدا و سیما باید تبلیغاتی داشته باشد که مردم با آن آشنا شوند. خیلی از مردم هنوز نمی‌دانند که می‌توانند از کتاب‌های صوتی استفاده کنند. به‌علاوه باید دسترسی دانش‌آموزان را به پلتفرم‌ها آسان کند. دانشگاهی‌ها می توانند کتاب‌های دیجیتالی خود را گسترش دهند. اقدامات زیادی را می‌توان در این حوزه انجام داد زیرا ویژگی‌هایی دارد که نشر کتاب ندارد. البته بخش بزرگی به حمایت‌ها و همراهی حاکمیت بر می‌گردد.
ما با دو مسئله دیجیتالی شدن در حوزه کتاب مواجه هستیم؛ اول، نسخه‌های فیزیکی کتاب و چاپ کتاب که به سمت چاپ دیجیتال رفته است و ابزارهای نوین چاپ دیجیتال در بازار وارد شده‌اند که کمک می‌کنند که از کتاب‌ها تیراژتولید نشود. بلکه در نسخه‌های محدود بتوان یک کتاب (به صورت رنگی یا سیاه_سفید) را تولید کرد. این ابزارها باعث شده است تعداد عناوین منتشر شده کتاب‌ها لفزایش پیدا کند و از آن طرف تیراژ کتاب افزایش پیدا کند. لذا یک بخش از دیجیتالی شدن کتاب در قسمت چاپ کتاب است که ابزارهای چاپ دیجیتال و حتی ابزارهای تولید خودکار کتاب چاپی در دنیا توسعه پیدا کرده است.
در حوزه کودک چطور؟
در حوزه کودک و نوجوان این اتفاق بسیار کمتر افتاده است زیرا هزینه تولید کتاب‌های رنگی هنوز مقرون به صرفه نیست اما کتاب سیاه سفید به صورت چاپ دیجیتال هزینه‌های چندانی ندارد و بسیاری از ناشران بخش بزرگی از تولیداتشان را به سمت دیجیتالی کتاب بردند.
بحث دیگری که در حوزه کتاب‌های دیجیتال مطرح است بحث نشر الکترونیک (کتاب‌های الکترونیکی) است. چقدر این حوزه در ایران توسعه داشته است؟
در نشر الکترونیک، فایل کتاب در قالب‌های مختلف مثل «ایبوک» به صورت کتاب صوتی یا به صورت pdf در پلتفرم‌ها به مخاطب عرضه می‌شود. این حوزه توانسته است بازار بزرگی را در جهان کسب کند و در ایران هم این بازار روبه رشد است و بیش از 300 میلیارد تومان در سال گردش مالی این حوزه است و هر سال شاهد رشد بیشتر آن هستیم و نرم‌افزارهای تخصصی این حوزه، مخاطب را جذب کرده و ناشران زیادی هم تولیداتشان را روی این بسترها عرضه می‌کنند. در این حوزه کتاب‌های عمومی و کتاب‌های صوتی مخاطبان زیادی دارند. البته هنوز کتاب‌های زیادی در حوزه آموزشی، دانشگاهی و کودک در این حوزه به نقطه مطلوب نرسیده است.
در حوزه نشر دیجیتال از چه تکنولوژی‌هایی استفاده می‌شود؟
ارائه کتاب در قالب الکترونیک روی پلتفرم‌ها ارائه می‌شوند.پلتفرم‌ها، سکوهای نرم‌افزاری هستند که این امکان را ایجاد می‌کنند که یک کتاب در فرصت کوتاهی با فرمت تخصصی کتاب دیجیتال به صورت کد گزاری شده منتشر شود. در واقع این پیلتفرم‌ها هر کتاب را به صورت خاصی کد گزاری می‌کنند تا امکان کپی، سوءاستفاده و نقض مالکیت فکری آن ممکن نباشد. به این ترتیب که ناشران اعتماد می‌کنند و کتاب‌هایشان را روی پلتفرم‌ها منتشر می‌کنند. تا کنون بیش از 110 هزار عنوان کتاب در این پلتفرم‌ها منتشر شده و در دسترس مخاطبان هست.
ما در این حوزه در چه سطحی قرار داریم و با چه مشکلاتی روبه‌رو هستیم؟
در ایران چند پلتفرم کتاب دیجیتال داریم که خدمات خوبی ارائه می‌دهند. این پلتفرم‌ها در سطح بالایی قرار و مخاطبان زیادی دارند. در واقع بیش از 5/2 میلیون مخاطب قانونی دارد که هر ماه از این حوزه استفاده می‌کنند. البته همان‌طور که اشاره کردم نقض مالکیت فکری که در ایران اتفاق می‌افتد یعنی یکسری کانال‌ها، پیج‌ها و سایت‌هایی هستند که کپی فایل‌ها رو ارائه می‌دهند و مردم هم از آن سایت‌ها فایل‌ها را دریافت می‌کنند. امیدواریم در آینده بتوان کاری کرد تا مصرف کتاب‌های دیجیتال قانونی شوند.
چقدر در این حوزه پیشرفت داشته‌ایم؟
تعداد یوزر و کتاب‌هایی که در این حوزه منتشر شده نشان می‌دهد که در ده سال اخیر که کتاب دیجیتال در ایران وارد شده رشد قابل توجهی داشته است. هرچند هیچگونه حمایتی از هیچ نهاد دولتی و غیردولتی صورت نگرفته و یارانه‌ای به این حوزه تخصیص داده نشده است اما رشد طبیعی داشته است. البته اگر حمایت‌های فرهنگی در این حوزه انجام شود و به مخاطبان این حوزه خدمات یارانه‌ای اختصاص داده شود طبیعتا مخاطبان این بخش به مرور افزایش می‌یابند. من در این سال‌ها تا کنون ندیده‌ام که در رسانه ملی درباره کتاب دیجیتال و صوتی و استفاده از آن گزارش یا خبری منتشر شود. ما در این حوزه از سمت رسانه ملی شاهد فقر اطلاع‌رسانی هستیم زیرا هنوز این حوزه را به رسمیت نشناخته‌اند اما در دنیا یک حوزه کاملا شناخته شده و پراهمیت است. به همین دلیل رسانه‌های ملی هنوز وارد حوزه کتاب دیجیتال نشده است ولی با این حال این حوزه به رشد قابل توجهی رسیده است.
چه راهکارهایی برای توسعه چاپ و نشر دیجیتال کتاب پیشنهاد می‌کنید؟
در حوزه چاپ دیجیتال مراکز تخصصی چاپ دیجیتال در حال توسعه است اما سرمایه‌های عظیمی برای توسعه احتیاج دارند تا تجهیزات وارد کنند. البته تحریم‌ها باعث شدند که افرادی که در این صنعت هستند نتوانند تجهیزات و ماشین آلات وارد کنند. از راهکارهای دیگر برای توسعه این حوزه حضور موثر و پررنگ در نمایشگاه کتاب است که تاکنون شاهد آن نبوده‌ایم. از طرف دیگر صدا و سیما باید تبلیغاتی داشته باشد که مردم با آن آشنا شوند. خیلی از مردم هنوز نمی‌دانند که می‌توانند از کتاب‌های صوتی استفاده کنند. به‌علاوه باید دسترسی دانش‌آموزان را به پلتفرم‌ها آسان کند. دانشگاهی‌ها می توانند کتاب‌های دیجیتالی خود را گسترش دهند. اقدامات زیادی را می‌توان در این حوزه انجام داد زیرا ویژگی‌هایی دارد که نشر کتاب ندارد. البته بخش بزرگی به حمایت‌ها و همراهی حاکمیت بر می‌گردد.
