باتوجه به اینکه جهان به سمت کتاب‌های الکترونیکی و حتی صوتی پیش می‌رود، وضعیت چاپ کتاب به صورت دیجیتال (نشر دیجیتال) را به چه صورت می‌بینید؟
در قرن حاضر پیشرفت و بالندگی در تکنولوژی و نوآوری، باور نکردنی و صنعت نشر بی‌نصیب از این پیشرفت فزاینده نبوده است.
فناوری کتاب الکترونیک نقش کلیدی در عرصه انتقال از صفحه‌هات کاغذ به صفحه وب را در این سال‌ها داشته است. کتاب الکترونیک مجموعه‌ای از مزایا و معایب را به کاربر ارائه می‌دهد که شاید پیامدهای اقتصادی-اجتماعی و زیست محیطی را نیز به همراه داشته باشد. نشر الکترونیک و نشر فیزیکی در عمده‌ترین و اصلی‌ترین موارد، مراحل تولید مشترک دارند. تفاوت این دو در نحوه‌ی تحویل کتاب به خواننده است که به لطف شبکه اینترنت جهانی، رسانه کتاب الکترونیک، جهانی شده است و محدوده جغرافیایی تاثیری در عرضه محصولات ندارد که این خود یک دستاورد مهم به شمار می‌آید. لذا در حال حاضر کتاب‌های صوتی مخاطبین بیشتری را به سمت خود جذب کرده است.
مخاطرات و ملاحظات پیش‌روی این حوزه کجاست؟
خوانندگان کتاب الکترونیکی، در مقایسه با کتاب‌های سنتی، فاقد ارتباط زیبایی شناختی یا ملموس با متن هستند. بسیاری از مردم ورق زدن صفحه را طبیعی‌تر از فشار دادن یک دکمه برای پیشبرد محتوا می‌دانند. در نتیجه، کتاب الکترونیکی راه‌های آسان (مانند نگاه کردن به موقعیت یک نشانک) برای اینکه خواننده بداند در کجای کتاب قرار دارد، چقدر مطالعه کرده یا چقدر فاصله دارد را ندارند. علاوه بر این، ابزار الکترونیکی کتاب‌های الکترونیک مثل موبایل و تبلت بسیار مستعد آسیب هستند. به زمین افتادن، قرار دادن آن در معرض دمای شدید، قرار گرفتن آن در معرض میدان مغناطیسی، یا ریختن هر نوع مایع روی آن، ابزار را از بین می‌برد و دسترسی به داده‌ها را ممنوع می‌کند. اگر ابزار گم شود یا آسیب جبران ناپذیری وارد شود، کل کتابخانه از بین می‌رود. پس باید یک کتاب الکترونیکی جدید خریداری کرد و در فعالیتی پر زحمت و وقت گیر بازگردانی همه کتاب‌های الکترونیکی به دستگاه جدید وقت صرف کرد. با این حال، تحقیقات نشان داده است که کتاب‌های سنتی تجربه خواندن بهتری را برای کاربر فراهم می‌کنند. می‌توان خوانایی، خستگی چشم را در خوانندگان با استفاده از کتاب الکترونیکی و کاغذی بررسی کرد. هر دو معیار عینی (مدت زمان ثابت، سرعت چشمک زدن) این واقعیت را تایید می‌کنند که کتاب‌های کاغذی در مقایسه با همتایان الکترونیکی خود آسان‌تر و راحت‌تر استفاده می‌شوند. علاوه بر این، چنین تأثیراتی ممکن است حتی پس از کنار گذاشتن کتاب توسط خوانندگان ادامه یابد.
هر چند قرار گرفتن در معرض کتاب‌های الکترونیکی (برخلاف کتاب‌های چاپی) قبل از خواب منجر به خواب با کیفیت پایین‌تر، تغییر فاز ساعت‌های بیولوژیکی و به خطر افتادن هوشیاری صبح روز بعد می‌شود.
در حوزه نشر دیجیتال از چه تکنولوژی‌هایی استفاده می‌شود؟
طی دو دهه گذشته، صنعت نشر در دنیا شاهد تغییرات زیادی بوده است. این تغییر اساساً توسط تکامل کتاب‌های الکترونیکی انجام شده است. از شروع rocket eBook reader در سال 1998 تا رسیدن به سایت آمازون که برای اولین بار در سال 2007 راه‌اندازی شد، پلتفرم‌های نشر دیجیتال در دنیا به‌شدت تکامل پیدا کردند. وجود استانداردهای کتاب الکترونیکی از OEB (استاندارد کتاب الکترونیکی باز) تا ePUB3 و KF8 امروزی نشان از این تحول دارد. اما در حالی که صنعت نشر الکترونیک به طور پیوسته از استانداردهای ePUB2 به ePUB3 و از Mobi به KF8 در حال حرکت است، برای بسیاری از ناشران، نشر دیجیتال مثل یک سیاره بیگانه باقی مانده است. فناوری نشر دیجیتال را می‌توانیم به سه جزء محتوا، دستگاه‌ها و پلتفرم‌ها تقسیم کنیم. به نظر من برای ایجاد یک کار موفق در نشر الکترونیک، ناشر باید نسبت به آنها شناخت داشته باشد. اگر اشتباه نکنم ابزارهای نشر دیجیتال بر پایه الگوهای از پیش ساخته شده در قالب‌های مختلف مانند HTML5 و SCORM است که برخی از این ابزارها مبتنی بر ابر هستند. البته این سئوال باید از عزیزانی که در زمینه برنامه‌نویسی و کد‌نویسی نشر دیجیتال فعال هستند پرسیده شود.
ما چقدر در این حوزه پیشرفت داشته‌ایم؟
در ایران نشر الکترونیک بسیار به کندی جای خود را در این صنعت باز کرده است و از طرف دیگر وقتی پای صحبت ناشرین دیگر می‌نشینید به نظر می‌رسد هنوز اعتماد کافی بین ناشران و پلتفرم‌های نشر الکترونیک بوجود نیامده است. همچنین به نظر می‌رسد خیلی از ناشرین هنوز سردرگم هستند و ارتباط لازم و آشنایی کامل با این فن‌آوری را ندارند به همین خاطر کتاب‌های مطرح در این پلتفرم ارائه نشده است.
چه راهکارهایی برای توسعه چاپ و نشر دیجیتال کتاب پیشنهاد می‌کنید؟
در حال حاضر بسیاری از ناشران نسبت به الزامات فناوری برای ایجاد کتاب الکترونیکی همچنان محتاط هستند، و اگر این تعامل بین ناشر و پلتفرم‌های نشر ایجاد شود ناشرین به راحتی وارد تجارت الکترونیک می‌شوند. اول از همه اعتماد لازم است. اعتماد بین ناشر و پلتفرم نشر. اگر این مشکل حل شود گام مهمی برای پیشرفت این مهم بوجود می‌آید.
نمایشگاه کتاب امسال را چطور دیدین؟ به طور کلی وضعیت آن نسبت به سال‌های گذشته چطور بود؟
در نمایشگاه کتاب امسال اتفاقات خوب و بدی در کنار هم رقم خورد. زمان‌یندی و نظم در تحویل غرفه‌ها و اطلاع‌رسانی امسال عالی وهمه چیز مرتب و مشخص بود. اما امان از چینش و تعیین راهرو‌ها و غرفه‌ها که با وجود اینکه سال پیش هم حضور بعضا غرفه‌های خاص در تقاطع راهرو بحث‌برانگیز بود متاسفانه امسال هم به همان منوال شاید هم با تاکید بیشتر صورت گرفته بود که این مهم جای نقد و صحبت فراوان دارد.
در بخش مجازی نمایشگاه گزینه‌ای فعال شده بود که به خریدار اجازه می‌داد، با زدن یک تیک و به‌صورت رایگان، تقاضای ضمیمه شدن فاکتور رسمی ناشر به سفارش را داشته باشد. تقریباً نیمی از سفارش‌هایی که ناشران در این روزها دریافت داشتند با چنین گزینه‌ای وصول شده بود و ناشران مجبور شدند علاوه بر کاغذ A5 مخصوص پُست، برای همه‌ی آنها روی برگ کاغذ A4 یک فاکتور رسمی هم چاپ و امضا و ممهور کنند و در پاکت بگذارند، در صورتی که در بسیاری از خریدها نیازی به وجود آن فاکتور نبود.
مشکل دیگر که از جانب خریدارن کتاب بسیار به گوش می‌رسید، مشکل پست بود. ناشر پاکت پستی را از اداره پست طبق یک استاندارد تعریف شده خریداری می‌کند و با همان پاکت استاندارد کتاب را پست می‌کند. متاسفانه اینکه در مسیر رسیدن کتاب از اداره پست تا به دست خریدار برسد چه اتفاقی می‌افتد که پاکت‌ها پاره می‌شود و کتاب آسیب می‌بیند واقعا از دست ناشر خارج است.
