سال ۲۰۲۵ را می‌توان سال تحول بزرگ در صحافی دانست؛ تحولی که ناشی از تغییر نیازهای بازار، رشد چاپ دیجیتال و حرکت صنایع به سمت اتوماسیون و تولید هوشمند است. در ادامه، مهم‌ترین روندهای کلیدی این حوزه را بررسی می‌کنیم.
حرکت به سمت کتابِ تک‌نسخه (Book-of-One)
یکی از بزرگترین تغییراتی که در سال‌های اخیر شکل گرفته، افزایش تقاضا برای چاپ‌های تیراژ پایین و حتی تک نسخه‌ای است. انتشار کتاب بر اساس سفارش اینترنتی یا چاپ شخصی‌سازی شده، باعث شده که دستگاه‌های صحافی دیگر نتوانند تنها به تولید انبوه فکر کنند. نسل جدید بایندرها مانند Horizon BQ500 یا Müller Martini Vareo PRO دقیقا برای این شرایط طراحی شده‌اند. این ماشین‌ها می‌توانند ضخامت هر کتاب را به صورت جداگانه اندازه‌گیری کنند و در کسری از ثانیه خود را با آن تطبیق دهند. نتیجه این است که در یک شیفت کاری، صدها کتاب با ابعاد و ویژگی‌های متفاوت، بدون توقف تولید می‌شوند. این همان چیزی است که ناشران دیجیتال به آن نیاز دارند.
اتوماسیون و اتصال داده محور
صحافی دیگر تنها یک فرآیند مکانیکی نیست. سازندگان بزرگ سیستم‌هایی توسعه داده‌اند که دستگاه‌ها را به شبکه ابری و نرم‌افزارهای مدیریت تولید متصل می‌کند. پلتفرم‌هایی مثل Connex یا iCE LiNK امکان می‌دهند که سفارش‌ها از بخش چاپ با کد JDF به بخش صحافی منتقل شوند، دستگاه‌ها به صورت خودکار تنظیم شوند و اپراتور تنها نقش نظارت داشته باشد. علاوه بر این، اطلاعات عملکرد دستگاه، میزان مصرف چسب و حتی خطاهای احتمالی به صورت زنده ثبت و تحلیل می‌شود. چنین رویکردی نه تنها بهره‌وری را افزایش می‌دهد بلکه هزینه‌های نگهداری را هم پایین می‌آورد.
خطوط اینلاین از چاپ تا کتاب
یکی از جذاب‌ترین تازهها در رویدادهای صنعتی اخیر، معرفی خطوط اینلاینی بود که از خروجی چاپ دیجیتال شروع شده و بدون دخالت دستی تا مرحله کتاب نهایی ادامه می‌یابند. این یعنی کاغذ از رول یا شیت وارد خط می‌شود، چاپ می‌شود، تا می‌خورد، بلوک کتاب شکل می‌گیرد، جلد چسبانده می‌شود، سه طرف آن برش می‌خورد و در نهایت کتاب آماده بیرون می‌آید. چنین سیستمی سرعت تحویل را به شدت کاهش می‌دهد و برای ناشرانی که باید صدها سفارش آنلاین را در همان روز ارسال کنند، یک مزیت رقابتی جدی است.
تریم متغیر و رباتیک
در گذشته یکی از مشکلات اصلی تولیدات سفارشی، مرحله برش یا همان تریم بود. چون هر کتاب ابعاد متفاوتی داشت، اپراتور باید مدام تیغ‌ها را تنظیم می‌کرد. اما دستگاه‌های جدید مثل InfiniTrim یا HT300 این مشکل را حل کرده‌اند. این ماشین‌ها با استفاده از بازوهای رباتیک و سیستم‌های سروومدار، هر کتاب را به صورت جداگانه و دقیق برش می‌دهند. این فناوری باعث می‌شود ضایعات کمتر شود و کیفیت نهایی همه کتاب‌ها یکدست باشد.
بازگشت پرقدرت دوخت‌رشته‌ای
با وجود پیشرفت‌های صحافی چسبی، هنوز هم بسیاری از ناشران و کتابخانه‌ها برای کتاب‌های مرجع و نفیس ترجیح می‌دهند از دوخت‌رشته‌ای استفاده کنند. این روش دوام بسیار بیشتری دارد و کتاب‌ها به خوبی تخت باز می‌شوند. شرکت‌هایی مثل Meccanotecnica با دستگاه‌هایی نظیر asterPRO توانسته‌اند فرآیند سنتی دوخت را با اتوماسیون ترکیب کنند. نتیجه این است که حتی در تیراژ بالا هم می‌توان کتاب‌های باکیفیت و بادوام تولید کرد، بدون اینکه نیاز به اپراتورهای زیاد باشد.
جلد سخت و کیس سازی سریع
یکی دیگر از بخش‌هایی که در سال ۲۰۲۵ دگرگون شده، تولید جلد سخت است. در گذشته آماده‌سازی ماشین‌های جلدسازی زمان زیادی می‌گرفت و برای تیراژ پایین صرفه اقتصادی نداشت. اما سیستم‌های جدید Kolbus با تنظیمات سریع و رابط کاربری ساده، این مانع را برطرف کرده‌اند. حالا حتی چاپخانه‌های متوسط هم می‌توانند کتاب‌های جلدسخت با کیفیت بالا و در تیراژ محدود تولید کنند.
کنترل کیفیت هوشمند
یکی از نکات مهم در صحافی مدرن، کنترل کیفیت در لحظه است. سنسورهای پیشرفته می‌توانند ضخامت بلوک کتاب، میزان چسب روی عطف و حتی درست بودن جلد را بررسی کنند. اگر خطایی رخ دهد، سیستم به اپراتور هشدار می‌دهد یا حتی کتاب معیوب را از خط خارج می‌کند. این موضوع باعث کاهش چشمگیر محصولات معیوب و بازگشتی شده و اعتبار ناشر را نزد مشتری بالا می‌برد.
پایداری و مصرف مواد
بحث پایداری در تمام صنایع جدی شده و صحافی هم از این قاعده مستثنی نیست. استفاده از چسب‌های PUR با مصرف کمتر انرژی و مقاومت بیشتر در برابر دما و رطوبت، جایگزین روش‌های قدیمی شده است. همچنین تلاش می‌شود روکش‌ها و جلدها به گونه‌ای انتخاب شوند که بازیافت آن‌ها آسان‌تر باشد. علاوه بر این، کاهش ضایعات کاغذ به واسطه تنظیمات سریع و هوشمند، قدمی مهم در مسیر تولید سبز است.
چرا این تغییرات اهمیت دارند؟
این تحولات صرفا تغییرات تکنیکی نیستند، بلکه پاسخ مستقیمی به نیازهای جدید بازارند. وقتی کاربری در یک پلتفرم آنلاین، سفارش یک نسخه خاص از کتاب می‌دهد، ناشر باید بتواند در کوتاه‌ترین زمان کتاب را تولید و ارسال کند. یا وقتی دانشگاه‌ها و مدارس به کتاب‌های بادوام نیاز دارند، دوخت‌رشته‌ای مدرن اهمیت پیدا می‌کند. از طرف دیگر، هزینه‌های نیروی انسانی بالا رفته و چاپخانه‌ها مجبورند با اپراتورهای کمتر کار کنند. اینجاست که اتوماسیون و رباتیک وارد میدان می‌شوند.
آینده نزدیک
با نگاهی به نمایشگاه‌های بین‌المللی مثل drupa 2024 و Hunkeler Innovationdays 2025می‌توان آینده صنعت صحافی را پیش‌بینی کرد. پیشبینیهای کارشناسان صحافی حاکی از آن است که صحافی هرچه بیشتر به سمت اتصال کامل با چاپ دیجیتال، اتوماسیون کامل، کنترل کیفیت هوش‌محور و تولید کتاب‌های شخصی‌سازی شده خواهد رفت. حتی صحبت از ترکیب فناوری‌های جدید مثل هوش مصنوعی برای پیش‌بینی مشکلات یا بلاک‌چین برای رهگیری کتاب‌ها در زنجیره تأمین هم به گوش می‌رسد. آنچه مسلم است، کتاب به عنوان یک محصول فیزیکی هنوز جایگاه خود را حفظ کرده اما روش تولید آن به سرعت در حال تغییر است.
سال ۲۰۲۵ نقطه عطفی برای صنعت صحافی است. روندهایی مانند تولید تک‌نسخه، اتوماسیون و رباتیک، تریم متغیر، بازگشت دوخت‌رشته‌ای و جلدسخت سریع، همگی نشان می‌دهند که این صنعت به سمت انعطاف‌پذیری بیشتر، کیفیت بالاتر و پایداری حرکت می‌کند. ناشران و چاپخانه‌هایی که بتوانند این تغییرات را به موقع بپذیرند، در آینده بازار دست بالا را خواهند داشت. شاید کتاب هنوز همان محصول آشنا باشد، اما راه رسیدن به آن دیگر مثل گذشته نیست.
منابع:
https://www.piworld.com/article/muller-martini-showcases-new-solutions-for-book-production-at-hunkeler-innovationdays-2025
https://mullermartini.com/en/products-en/digital-solutions/digital-softcover-systems/vareo-pro-with-infinitrim
https://www.horizon.co.jp/products/catalog/e_pdf/e002bi/02bq4_pdf/bq500_e.pdf
مترجم و پژوهشگر:بیتا توفیقیان
حرکت به سمت کتابِ تک‌نسخه (Book-of-One)
یکی از بزرگترین تغییراتی که در سال‌های اخیر شکل گرفته، افزایش تقاضا برای چاپ‌های تیراژ پایین و حتی تک نسخه‌ای است. انتشار کتاب بر اساس سفارش اینترنتی یا چاپ شخصی‌سازی شده، باعث شده که دستگاه‌های صحافی دیگر نتوانند تنها به تولید انبوه فکر کنند. نسل جدید بایندرها مانند Horizon BQ500 یا Müller Martini Vareo PRO دقیقا برای این شرایط طراحی شده‌اند. این ماشین‌ها می‌توانند ضخامت هر کتاب را به صورت جداگانه اندازه‌گیری کنند و در کسری از ثانیه خود را با آن تطبیق دهند. نتیجه این است که در یک شیفت کاری، صدها کتاب با ابعاد و ویژگی‌های متفاوت، بدون توقف تولید می‌شوند. این همان چیزی است که ناشران دیجیتال به آن نیاز دارند.
اتوماسیون و اتصال داده محور
صحافی دیگر تنها یک فرآیند مکانیکی نیست. سازندگان بزرگ سیستم‌هایی توسعه داده‌اند که دستگاه‌ها را به شبکه ابری و نرم‌افزارهای مدیریت تولید متصل می‌کند. پلتفرم‌هایی مثل Connex یا iCE LiNK امکان می‌دهند که سفارش‌ها از بخش چاپ با کد JDF به بخش صحافی منتقل شوند، دستگاه‌ها به صورت خودکار تنظیم شوند و اپراتور تنها نقش نظارت داشته باشد. علاوه بر این، اطلاعات عملکرد دستگاه، میزان مصرف چسب و حتی خطاهای احتمالی به صورت زنده ثبت و تحلیل می‌شود. چنین رویکردی نه تنها بهره‌وری را افزایش می‌دهد بلکه هزینه‌های نگهداری را هم پایین می‌آورد.
خطوط اینلاین از چاپ تا کتاب
یکی از جذاب‌ترین تازهها در رویدادهای صنعتی اخیر، معرفی خطوط اینلاینی بود که از خروجی چاپ دیجیتال شروع شده و بدون دخالت دستی تا مرحله کتاب نهایی ادامه می‌یابند. این یعنی کاغذ از رول یا شیت وارد خط می‌شود، چاپ می‌شود، تا می‌خورد، بلوک کتاب شکل می‌گیرد، جلد چسبانده می‌شود، سه طرف آن برش می‌خورد و در نهایت کتاب آماده بیرون می‌آید. چنین سیستمی سرعت تحویل را به شدت کاهش می‌دهد و برای ناشرانی که باید صدها سفارش آنلاین را در همان روز ارسال کنند، یک مزیت رقابتی جدی است.
تریم متغیر و رباتیک
در گذشته یکی از مشکلات اصلی تولیدات سفارشی، مرحله برش یا همان تریم بود. چون هر کتاب ابعاد متفاوتی داشت، اپراتور باید مدام تیغ‌ها را تنظیم می‌کرد. اما دستگاه‌های جدید مثل InfiniTrim یا HT300 این مشکل را حل کرده‌اند. این ماشین‌ها با استفاده از بازوهای رباتیک و سیستم‌های سروومدار، هر کتاب را به صورت جداگانه و دقیق برش می‌دهند. این فناوری باعث می‌شود ضایعات کمتر شود و کیفیت نهایی همه کتاب‌ها یکدست باشد.
بازگشت پرقدرت دوخت‌رشته‌ای
با وجود پیشرفت‌های صحافی چسبی، هنوز هم بسیاری از ناشران و کتابخانه‌ها برای کتاب‌های مرجع و نفیس ترجیح می‌دهند از دوخت‌رشته‌ای استفاده کنند. این روش دوام بسیار بیشتری دارد و کتاب‌ها به خوبی تخت باز می‌شوند. شرکت‌هایی مثل Meccanotecnica با دستگاه‌هایی نظیر asterPRO توانسته‌اند فرآیند سنتی دوخت را با اتوماسیون ترکیب کنند. نتیجه این است که حتی در تیراژ بالا هم می‌توان کتاب‌های باکیفیت و بادوام تولید کرد، بدون اینکه نیاز به اپراتورهای زیاد باشد.
جلد سخت و کیس سازی سریع
یکی دیگر از بخش‌هایی که در سال ۲۰۲۵ دگرگون شده، تولید جلد سخت است. در گذشته آماده‌سازی ماشین‌های جلدسازی زمان زیادی می‌گرفت و برای تیراژ پایین صرفه اقتصادی نداشت. اما سیستم‌های جدید Kolbus با تنظیمات سریع و رابط کاربری ساده، این مانع را برطرف کرده‌اند. حالا حتی چاپخانه‌های متوسط هم می‌توانند کتاب‌های جلدسخت با کیفیت بالا و در تیراژ محدود تولید کنند.
کنترل کیفیت هوشمند
یکی از نکات مهم در صحافی مدرن، کنترل کیفیت در لحظه است. سنسورهای پیشرفته می‌توانند ضخامت بلوک کتاب، میزان چسب روی عطف و حتی درست بودن جلد را بررسی کنند. اگر خطایی رخ دهد، سیستم به اپراتور هشدار می‌دهد یا حتی کتاب معیوب را از خط خارج می‌کند. این موضوع باعث کاهش چشمگیر محصولات معیوب و بازگشتی شده و اعتبار ناشر را نزد مشتری بالا می‌برد.
پایداری و مصرف مواد
بحث پایداری در تمام صنایع جدی شده و صحافی هم از این قاعده مستثنی نیست. استفاده از چسب‌های PUR با مصرف کمتر انرژی و مقاومت بیشتر در برابر دما و رطوبت، جایگزین روش‌های قدیمی شده است. همچنین تلاش می‌شود روکش‌ها و جلدها به گونه‌ای انتخاب شوند که بازیافت آن‌ها آسان‌تر باشد. علاوه بر این، کاهش ضایعات کاغذ به واسطه تنظیمات سریع و هوشمند، قدمی مهم در مسیر تولید سبز است.
چرا این تغییرات اهمیت دارند؟
این تحولات صرفا تغییرات تکنیکی نیستند، بلکه پاسخ مستقیمی به نیازهای جدید بازارند. وقتی کاربری در یک پلتفرم آنلاین، سفارش یک نسخه خاص از کتاب می‌دهد، ناشر باید بتواند در کوتاه‌ترین زمان کتاب را تولید و ارسال کند. یا وقتی دانشگاه‌ها و مدارس به کتاب‌های بادوام نیاز دارند، دوخت‌رشته‌ای مدرن اهمیت پیدا می‌کند. از طرف دیگر، هزینه‌های نیروی انسانی بالا رفته و چاپخانه‌ها مجبورند با اپراتورهای کمتر کار کنند. اینجاست که اتوماسیون و رباتیک وارد میدان می‌شوند.
آینده نزدیک
با نگاهی به نمایشگاه‌های بین‌المللی مثل drupa 2024 و Hunkeler Innovationdays 2025می‌توان آینده صنعت صحافی را پیش‌بینی کرد. پیشبینیهای کارشناسان صحافی حاکی از آن است که صحافی هرچه بیشتر به سمت اتصال کامل با چاپ دیجیتال، اتوماسیون کامل، کنترل کیفیت هوش‌محور و تولید کتاب‌های شخصی‌سازی شده خواهد رفت. حتی صحبت از ترکیب فناوری‌های جدید مثل هوش مصنوعی برای پیش‌بینی مشکلات یا بلاک‌چین برای رهگیری کتاب‌ها در زنجیره تأمین هم به گوش می‌رسد. آنچه مسلم است، کتاب به عنوان یک محصول فیزیکی هنوز جایگاه خود را حفظ کرده اما روش تولید آن به سرعت در حال تغییر است.
سال ۲۰۲۵ نقطه عطفی برای صنعت صحافی است. روندهایی مانند تولید تک‌نسخه، اتوماسیون و رباتیک، تریم متغیر، بازگشت دوخت‌رشته‌ای و جلدسخت سریع، همگی نشان می‌دهند که این صنعت به سمت انعطاف‌پذیری بیشتر، کیفیت بالاتر و پایداری حرکت می‌کند. ناشران و چاپخانه‌هایی که بتوانند این تغییرات را به موقع بپذیرند، در آینده بازار دست بالا را خواهند داشت. شاید کتاب هنوز همان محصول آشنا باشد، اما راه رسیدن به آن دیگر مثل گذشته نیست.
منابع:
https://www.piworld.com/article/muller-martini-showcases-new-solutions-for-book-production-at-hunkeler-innovationdays-2025
https://mullermartini.com/en/products-en/digital-solutions/digital-softcover-systems/vareo-pro-with-infinitrim
https://www.horizon.co.jp/products/catalog/e_pdf/e002bi/02bq4_pdf/bq500_e.pdf
مترجم و پژوهشگر:بیتا توفیقیان
