ترندهای اصلی در خاورمیانه
منابع
پِِژوهشگر و مترجم:بیتا توفیقیان
- شخصی‌سازی در مقیاس انبوه
مصرف‌کنندگان امروزی در کشورهای خاورمیانه، از جمله ایران، امارات و عربستان، به دنبال لباس‌ها و منسوجاتی با هویت فرهنگی، طراحی اختصاصی و درعین‌حال تولید سریع هستند. چاپ دیجیتال این امکان را با کمترین هزینه‌ی تنظیم فراهم کرده است.
- رشد برندهای بومی مد
در سال‌های اخیر، ظهور برندهای فَشن ایرانی، اماراتی و ترکیه‌ای که بر طراحی بومی و تقویت هویت فرهنگی تأکید دارند، نقش مهمی در شکل‌گیری بازار مد منطقه‌ای ایفا کرده است. این برندها برای پاسخ‌گویی به نیازهای متنوع و متغیر مشتریان، به شدت به چاپ دیجیتال وابسته شده‌اند، چرا که این فناوری به آن‌ها امکان می‌دهد با سرعت بالا و در تیراژهای پایین، طرح‌های خلاقانه و منحصر به فرد تولید کنند. برندهایی مانند Sotra در عربستان سعودی که لباس‌های مینیمال و در عین حال ریشه‌دار در سنت اسلامی عرضه می‌کند، یا برندهای پوشاک فعال در ایران که طراحی‌های معاصر را با الگوهای ایرانی تلفیق می‌کند، از چاپ دیجیتال برای توسعه‌ی مجموعه‌های متنوع، پاسخ به مناسبت‌های فصلی، و حتی تولید براساس سفارش مشتری بهره می‌برند. چاپ دیجیتال به این برندها امکان داده تا بدون وابستگی به تولید انبوه کارخانه‌ای، هویت خاص خود را حفظ کرده و در بازار رقابتی منطقه جایگاه قابل توجهی به دست آورند. در واقع، این فناوری به ابزاری استراتژیک برای برندهای مد بومی بدل شده که قصد دارند بین اصالت فرهنگی و سرعت عمل تجاری تعادل برقرار کنند - فناوری‌های نوین: از سابلیمیشن تا چاپ پیگمنت
در منطقه‌ای که تنوع اقلیمی بسیار گسترده است، از گرمای خشک بیابان‌های عربستان گرفته تا رطوبت شدید مناطق ساحلی خلیج فارس، انتخاب فناوری چاپ و نوع جوهر، نه‌تنها یک انتخاب فنی بلکه یک ضرورت اقتصادی و کیفی محسوب می‌شود. چاپ سابلیمیشن همچنان برای پارچه‌های پلی‌استری کاربرد دارد، اما در سال‌های اخیر، رشد چشمگیری در استفاده از جوهرهای پیگمنت با ثبات نوری، شست‌وشویی و سازگاری زیست‌محیطی بالا مشاهده شده است. این جوهرها برای چاپ مستقیم روی پنبه و الیاف طبیعی بسیار مناسب‌اند و به دلیل کاهش مراحل شست‌وشو و بخاردهی، برای اقلیم‌های خشک و کم‌آب نیز گزینه‌ای هوشمندانه محسوب می‌شوند. همچنین، فناوری‌های نوینی مانند چاپ مستقیم روی پارچه (DTG) و مستقیم روی فیلم (DTF) به‌ویژه در کارگاه‌های متوسط و کوچک رواج یافته‌اند؛ چرا که بدون نیاز به ساخت کلیشه، طرح‌ها را با کیفیت بالا و در مدت زمان کوتاه اجرا می‌کنند. این تحولات نشان می‌دهد که انتخاب هوشمندانه فناوری چاپ در خاورمیانه نه فقط به دوام و کیفیت محصول، بلکه به بهره وری انرژی، سرعت تولید و سازگاری با محیط نیز وابسته شده است.
- تحریم‌ها و محدودیت‌های واردات تجهیزات
در کشورهایی مانند ایران که با محدودیت‌های شدید وارداتی به ویژه در حوزه تجهیزات چاپ و مواد مصرفی مواجه‌اند، بازار به‌سمت نوعی خوداتکایی ناگزیر سوق پیدا کرده است. در نتیجه، تولیدکنندگان داخلی و فعالان حوزه چاپ دیجیتال به تدریج به سمت مهندسی معکوس قطعات و دستگاه‌ها، و همچنین فرمولاسیون جوهرهای جایگزین با کیفیت قابل‌قبول حرکت کرده‌اند. این محدودیت‌ها، هرچند در ابتدا مانع به نظر می‌رسیدند، اما به فرصتی برای نوآوری و بومی‌سازی تبدیل شده‌اند و اکنون برخی شرکت‌های ایرانی توانسته‌اند جوهرهایی تولید کنند که با هدهای رایج جهانی همچون Epson، Ricoh و Konica Minolta سازگارند. همچنین، نمونه‌هایی از ساخت و مونتاژ نیمه‌صنعتی دستگاه‌های چاپ پارچه نیز در حال گسترش است که گرچه از نظر کیفیت هنوز فاصله‌ای با استانداردهای بین‌المللی دارند، اما برای بسیاری از کسب‌وکارهای کوچک و متوسط راه‌حلی مقرون به صرفه و در دسترس به شمار می‌روند. این روند به نوعی نشانگر شکل‌گیری یک زنجیره تأمین داخلی در حوزه چاپ دیجیتال پارچه در ایران است که می‌تواند در آینده با حمایت‌های فناورانه، جایگاه خود را تثبیت کند. - لزوم آموزش و نیروی انسانی متخصص
با پیشرفت سریع فناوری‌های چاپ دیجیتال، به‌ویژه در حوزه منسوجات، نیاز به اپراتورهای ماهر و آموزش‌دیده بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. برخلاف چاپ سنتی که اغلب بر مبنای تجربه‌ی عملی و آزمون و خطا پیش می‌رفت، چاپ دیجیتال نیازمند درک دقیق از نرم‌افزارهایRIP ، کنترل رنگ، شناخت رفتار جوهر و سازگاری با انواع پارچه است. در بسیاری از کشورهای خاورمیانه، از جمله ایران، عراق و برخی کشورهای شمال آفریقا، نبود نهادهای تخصصی آموزش فنی در زمینه چاپ دیجیتال یک مانع اساسی به شمار می‌رود. در حالی که کشورهای اروپایی مراکزی همچون FOGRA (برای کالیبراسیون و مدیریت رنگ) یا InkJet Insight ) برای ارزیابی فنی جوهر و هد) دارند، در خاورمیانه عمدتاً آموزش‌ها به صورت تجربی و پراکنده انجام می‌شود. این موضوع باعث شده ظرفیت واقعی دستگاه‌ها و جوهرهای وارداتی در بسیاری از کارگاه‌ها بالفعل نشود و حتی شاهد کاهش عمر هدها یا خروجی‌های بی‌کیفیت باشیم. ایجاد دوره‌های آموزشی، انتقال دانش فنی و راه‌اندازی پلتفرم‌های بومی راهنمای کاربران از الزامات توسعه پایدار در این صنعت به شمار می‌آید. - پایداری و مصرف بهینه منابع
در عصر بحران آب، گرمایش جهانی و رشد جمعیت شهری، مفهوم پایداری (Sustainability) دیگر یک انتخاب اختیاری نیست، بلکه به ضرورتی استراتژیک برای ادامه حیات کسب‌وکارها بدل شده است. چاپ دیجیتال، به‌ویژه در حوزه منسوجات، در صورت پیاده‌سازی صحیح، می‌تواند مصرف آب، انرژی و مواد شیمیایی را به‌طور چشمگیری کاهش دهد. برخلاف روش‌های سنتی مانند چاپ سیلک یا راکتیو که نیاز به شست‌وشوی گسترده، بخاردهی و مراحل متعدد پس‌ازچاپ دارند، تکنولوژی‌های دیجیتال مانند DTGوDTF سابلیمیشن با حذف یا کاهش این مراحل، به مصرف بهینه منابع کمک می‌کنند. این ویژگی در مناطقی مانند خاورمیانه که با محدودیت منابع آبی، قیمت بالای انرژی و فشارهای زیست‌محیطی مواجه‌اند، اهمیت دوچندان دارد. افزون بر آن، برندهایی که در این منطقه به دنبال ورود به بازارهای بین‌المللی هستند، باید شاخص‌های پایداری را رعایت کنند تا بتوانند گواهی‌هایی مانند OEKO-TEX، GOTS یا ZDHC را دریافت کنند. به همین دلیل، سرمایه‌گذاری در چاپ دیجیتال سازگار با محیط زیست، دیگر فقط اقدامی اخلاقی نیست، بلکه عاملی تعیین‌کننده در رقابت تجاری و پذیرش جهانی برندها محسوب می‌شود.
منابع
- Smithers. (2024). The Future of Digital Textile Printing to 2029.
- FESPA Middle East Report. (2024). Digital Print Trends in MENA Region.
- Fashion Forward MENA. (2023). Emerging Designers and Technology Trends.
- ITMA Sustainability Brief. (2024). Water and Energy Use in Textile Printing.
- Digital Textile Trends in Iran. (2023). Local Innovation under Sanctions.
پِِژوهشگر و مترجم:بیتا توفیقیان
