بسته‌بندی هوشمند: خاورمیانه در آستانه یک تحول بزرگ قرار دارد
اقتصاد در حال شکوفایی: فرصتی ۱.۵ میلیارد دلاری
بازار بسته‌بندی هوشمند خاورمیانه در حال رشد تصاعدیست. ارزش این بازار که در سال ۲۰۲۴ حدود ۹۰۶ میلیون دلار برآورد شده، پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۳ به رقم چشمگیر ۱,۵۷۲.۲ میلیون دلار برسد. این رشد با نرخ ترکیبی سالانه ۶.۲ درصد تا سال ۲۰۳۳، نشان دهنده یک جریان مالی قدرتمند و تمایل قوی منطقه به مدرن‌سازی است.
محرک اصلی این موج، نیاز روزافزون به ایمنی مواد غذایی، قابلیت ردیابی کالا در سراسر زنجیره تأمین و ضرورت افزایش عمر مفید محصولات است، به ویژه در شرایط آب و هوایی گرم منطقه. این عوامل، همراه با سیاست‌های دولتی که به شدت از دیجیتالی شدن و تنوع اقتصادی حمایت می‌کنند، بستر مناسبی را برای پذیرش گسترده راه‌حل‌های بسته‌بندی متصل و هوشمند فراهم کرده‌اند.
عربستان سعودی: قلب تپنده بازار هوشمند منطقه
در حال حاضر، عربستان سعودی با در اختیار داشتن سهمی بیش از ۳۸ درصد از درآمد کل بازار در سال ۲۰۲۴، یکه تاز این حوزه است و انتظار می‌رود این روند با نرخ ۶.۵ درصد ادامه یابد. این سلطه تنها به دلیل وسعت بازار نیست، بلکه نتیجه مستقیم طرح‌های توسعه‌ای عظیم دولت مانند چشم‌انداز ۲۰۳۰ است که تولیدکنندگان را به سمت استفاده از فناوری‌های پیشرفته بسته‌بندی سوق می‌دهد. از ردیابی کالا با فناوری RFID در بخش لجستیک تا استفاده گسترده از بسته‌بندی‌های فعال در صنایع بزرگ غذایی مانند لبنیات و گوشت فرآوری‌شده، عربستان سعودی پیشگام پذیرش این نوآوری‌ها بوده است.
در کنار عربستان، کشورهای در حال رشد سریع دیگری مانند امارات متحده عربی و قطر نیز به سرعت در حال پیوستن به این قافله‌اند. این کشورها، که دروازه‌های تجاری و لجستیکی منطقه محسوب می‌شوند، نیاز بالایی به برچسب‌های هوشمند، کیوآر کدها و ردیابی‌های هوشمند برای تسهیل صادرات و اطمینان از کیفیت کالاهای وارداتی دارند و از این رو، به عنوان کاتالیزورهای منطقه‌ای برای پذیرش فناوری‌های هوشمند عمل می‌کنند.
نقش فناوری‌ها: بسته‌بندی فعال در صدر، هوشمند در مسیر رشد سریع
بازار بسته‌بندی هوشمند به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود که هر کدام عملکرد متفاوتی را برای تأمین نیازهای مختلف انجام می‌دهند.
- رهبری بسته‌بندی فعال
بسته‌بندی فعال در حال حاضر با سهمی بیش از ۶۵ درصد از بازار در سال ۲۰۲۴، بزرگترین بخش را تشکیل می‌دهد. این نوع بسته‌بندی‌ها با استفاده از جاذب‌های اکسیژن، کنترل‌کننده‌های رطوبت و پوشش‌های ضد میکروبی، به طور مستقیم با محصول و محیط اطراف آن تعامل کرده و عمر مفید کالا را افزایش می‌دهند. در منطقه‌ای که مسافت‌های حمل و نقل طولانی و آب و هوای گرم است، استفاده از این فناوری برای حفظ کیفیت مواد غذایی فرآوری‌شده، محصولات تازه و حتی حفظ پایداری داروها در دمای بالا، امری حیاتی است و به شرکت‌ها کمک می‌کند تا ریسک ضایعات و فساد کالا را کاهش دهند.
- رشد برق‌آسای بسته‌بندی هوشمند
بسته‌بندی هوشمند، که مجهز به فناوری‌هایی مانند کیوآر کدها، تراشه‌های RFID، حسگرهای تازگی و نشانگرهای زمان-دما است، با نرخ رشد ترکیبی سالانه ۷.۱ درصد، سریع‌ترین رشد را در این دوره به خود اختصاص داده است. این بسته‌بندی‌ها اطلاعات در لحظه درباره وضعیت محصول می‌دهند و به مصرف‌کنندگان و شرکت‌ها اجازه می‌دهند تا تازگی و اصالت کالا را تأیید کنند. این فناوری برای ردیابی مواد غذایی حساسی مانند گوشت، محصولات لبنی وارداتی و به ویژه غذاهای حلال که نیاز به نظارت دقیق دارند، اهمیت بالایی یافته و تقاضا برای شفافیت در زنجیره تأمین را به طور کامل پاسخ می‌دهد.
حوزه‌های کاربرد: دارو و غذا پیشتاز تغییر
بازار بسته‌بندی هوشمند خاورمیانه عمدتاً تحت تأثیر دو حوزه کاربردی بزرگ قرار دارد:
صنایع غذایی و آشامیدنی: بزرگترین بخش بازار (بیش از ۴۸ درصد)
این بخش بزرگترین مصرف‌کننده بسته‌بندی هوشمند است که توسط تقاضای فزاینده برای محصولات ایمن، تازه و قابل ردیابی هدایت می‌شود. برندهای بزرگ مواد غذایی از نشانگرهای زمان-دما استفاده می‌کنند تا در شرایط آب و هوایی سخت منطقه، تضمین تازگی خود را حفظ کنند. علاوه بر این، استفاده از فناوری NFC در بطری‌های نوشیدنی برای ایجاد تعاملات دیجیتالی و تبلیغاتی با مشتریان، به یک روند محبوب تبدیل شده است و تجربه خرید را به فراتر از خود محصول گسترش می‌دهد.
صنعت داروسازی: بیشترین شتاب رشد (۷.۱ درصد)
صنعت داروسازی با رشد ۷.۱ درصدی، در حال تبدیل شدن به یکی از مهم‌ترین حوزه‌های رشد است. کشورهایی مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی سرمایه‌گذاری سنگینی در زیرساخت‌های بهداشتی و تولید دارو کرده‌اند. در منطقه‌ای که معضل داروهای تقلبی یک ریسک جدی برای سلامت عمومی است، بسته‌بندی‌های هوشمند با استفاده از مهر و موم‌های ضد دستکاری و ردیابی مبتنی بر RFID، نقشی حیاتی در مبارزه با قاچاق، تضمین امنیت زنجیره تأمین و رعایت مقررات سختگیرانه دولتی ایفا می‌کنند. بسته‌بندی‌های تاول‌دار هوشمند حتی به بیماران کمک می‌کنند تا مصرف داروهای خود را به درستی پیگیری کنند و نرخ پایبندی به درمان را افزایش دهند.
تجارت الکترونیک: موتور محرک ارتباط دیجیتال
رشد چشمگیر تجارت الکترونیک، به ویژه پلتفرم‌های تحویل آنلاین غذا مانند Talabat و HungerStation، تقاضا برای بسته‌بندی‌های تعاملی را افزایش داده است.
در محیط آنلاین، اعتماد مصرف‌کننده حرف اول را می‌زند. بسته‌بندی‌های هوشمند، با فراهم کردن کیوآر کدها و برچسب‌های NFC، به برندها این امکان را می‌دهند که اطلاعات کامل محصول، تأیید اصالت و محتوای تبلیغاتی را مستقیماً به مشتری منتقل کنند. این شفافیت نه تنها اعتماد مشتری را افزایش می‌دهد، بلکه برای برندها یک کانال ارتباطی مستقیم و مؤثر ایجاد می‌کند و وفاداری به برند را تقویت می‌نماید. در واقع، در دنیای آنلاین، بسته‌بندی تبدیل به آخرین نقطه تماس فیزیکی و اولین دروازه تعامل دیجیتال شده است.
بازیگران کلیدی و چشم‌انداز آینده
بازار بسته‌بندی هوشمند خاورمیانه صحنه رقابت تنگاتنگ شرکت‌های بزرگ جهانی مانند Amcor و Huhtamaki و بازیگران منطقه‌ای است. همکاری‌های استراتژیک، از جمله مشارکت Alesayi Beverage Corporation با SIG برای راه‌اندازی سیستم‌های پیشرفته بسته‌بندی مایعات در جده، نشان دهنده تعهد منطقه‌ای به این فناوری‌ها است. علاوه بر این، تلاش شرکت‌های جهانی برای همکاری با شرکت‌های محلی جهت بومی‌سازی فناوری‌ها و انطباق آن‌ها با نیازهای منطقه‌ای، به ویژه در بخش غذاهای حلال و شرایط آب و هوایی منطقه، از ویژگی‌های بارز این رقابت محسوب می‌شود.
رقابت در این بازار عمدتاً بر نوآوری، مقرون به صرفه بودن و بومی‌سازی تولید برای پاسخگویی به نیازهای فرهنگی و لجستیکی منطقه متمرکز است. در نهایت، با توجه به فشار مستمر دولت‌ها برای ایمنی بیشتر و دیجیتالی شدن سریع، بسته بندی هوشمند دیگر یک تجمل نیست، بلکه به یک ضرورت راهبردی در خاورمیانه تبدیل شده است. این فناوری، با ارائه راهکارهای ردیابی در زمان واقعی و افزایش طول عمر محصولات، تضمین می‌کند که کالاها در این منطقه پرچالش به سلامت و ایمنی به دست مصرف کننده برسند.
منبع: https://www.grandviewresearch.com/industry-analysis/middle-east-smart-packaging-market-report
